Czym jest muzykoterapia?

Najprościej mówiąc muzykoterapia jest celowym wykorzystaniem muzyki przez muzykoterapeutę do wpłynięcia na poprawę funkcjonowania uczestnika sesji. Każdy z nas nieraz miał okazję poczuć siłę oddziaływania muzyki na emocje. Potrafi ona wywoływać wzruszenie, uspokajać, pobudzać, czy przywoływać wspomnienia. Jedną z jej niezwykłych cech jest fakt, że oddziałuje na człowieka z pominięciem kontroli intelektualnej.
Współczesna muzykoterapia jest połączeniem muzyki i nauki, uzupełnionym o proces interpersonalny, który łączy się z empatią, intymnością, komunikacją, wzajemnością i relacją.

Komu muzykoterapia może pomóc?

Praktykujący muzykoterapeuta często spotyka się z pytaniem kto może brać dział w sesji muzykoterapii, czy trzeba mieć uzdolnienia muzyczne? Otóż posiadanie lub brak zdolności i umiejętności muzycznych uczestnika sesji nie ma żadnego wpływu na efektywność terapii. Każdy człowiek w jakiś sposób reaguje na muzykę. W sesjach muzykoterapii uczestniczyć może zatem każda osoba, bez względu na poziom jej muzykalności czy rodzaj doświadczanych problemów. Do muzykoterapeutów przychodzą osoby z zaburzeniami emocjonalnymi, psychicznymi, rozwojowymi, upośledzeniem fizycznym i umysłowym. Mogą to być zarówno dzieci, młodzież, jak i dorośli oraz osoby w podeszłym wieku. Jednak – co trzeba podkreślić – muzykoterapii nie stosuje się jedynie w leczeniu ludzi chorych czy niepełnosprawnych. Znajduje ona również swoje miejsce w pracy z osobami, które poszukują drogi do eksploracji własnych zasobów, pogłębienia wiedzy na temat samych siebie oraz poprawy samopoczucia i jakości życia.

Czy muzykoterapia to jedna metoda?

Muzykoterapia może mieć wiele różnych form, tak aktywnych – opartych na wykorzystaniu instrumentów muzycznych, śpiewu, ruchu z muzyką – jak i receptywnych, które łączą się z słuchaniem muzyki, relaksacją i wizualizacją. Najgłębszą jej formą jest tzw. psychoterapia muzyczna Guided Imagery and Music (GIM), w której łączy się słuchanie muzyki ze stanem głębokiego relaksu. Muzyka stymuluje wtedy mózg, „przenosząc” do różnych zdarzeń z życia lub wywołując „wyobrażenia”, które postrzegane są nie tylko wzrokowo, ale również odczuwane wszystkimi innymi zmysłami. Wyzwala emocje, wspomnienia oraz często bardzo realne odczucia fizyczne. W czasie sesji pojawia się subtelne uczucie, że nasza podświadomość sama kieruje pojawiającymi się obrazami i przyzwala na nie tylko w takim zakresie, w jakim dana osoba jest w tej konkretnej chwili gotowa.
Sesja psychoterapii muzycznej jest sama w sobie kreatywnym doświadczeniem, z muzyką znajdującą się w jej centralnym punkcie i terapeutą wspierającym cały proces.

Co dzieje się w czasie sesji?

Typowa sesja muzykoterapii w zależności od zastosowanej metody trwa z reguły od 30 minut do jednej godziny. Może opierać się na współimprowizacji z terapeutą, działaniach rozwijających kreatywność, koncentrację uwagi, ułatwiających ekspresję emocji, uczyć relaksacji i radzenia sobie ze stresem. Działania dobiera się pod kątem uczestnika sesji i celu terapii.
Sesja psychoterapii muzycznej wygląda nieco inaczej i zazwyczaj trwa półtorej do dwóch godzin, na które składają się cztery etapy pracy:
Preludium – rozmowa o kliencie, jego potrzebach, problemach i oczekiwaniach względem sesji
Relaksacja – wejście w stan odprężenia. Klient siedzi w specjalnym fotelu relaksacyjnym, terapeuta siedzi w pobliżu i pomaga się głęboko odprężyć
Muzyczna podróż – klient w stanie głębokiego odprężenia słucha indywidualnie dobranego przez terapeutę programu muzycznego złożonego z nagrań starannie wyselekcjonowanej muzyki. Muzyka stymuluje wyobrażenia klienta, który na bieżąco relacjonuje swoje doświadczenia terapeucie. Terapeuta wspiera klienta. Jest to główna faza sesji.
Postludium – klient z pomocą terapeuty wraca ze stanu głębokiego relaksu do stanu świadomości i wspierany przez terapeutę zaczyna integrować doświadczenie. Dzieje się tak przez rozmowę, rysowanie lub inne, preferowane przez klienta, formy ekspresji.

Dlaczego właśnie muzyka?

Z niezwykłością siły oddziaływania muzyki zetknął się każdy z nas, choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę. Niekiedy już pierwsze dźwięki piosenki przywołują wspomnienia, emocje związane nawet z bardzo odległymi wydarzeniami. Wiąże się to ze specyfiką funkcjonowania mózgu. Badania za pomocą tomografii komputerowej wykazały, że w czasie kontaktu z muzyką mózg człowieka jest stymulowany w takim stopniu w jakim nie pobudza go żadna inna aktywność. Wyjątkowa moc muzyki, przy wsparciu terapeuty, potrafi otworzyć i połączyć Cię z Twoimi wewnętrznymi zasobami, kreatywnością, Twoim potencjałem.
W terapii może przynieść nieświadomy materiał do świadomości, pomagając tym samym w procesie leczenia, integracji osobowości, a także inspirowaniu, motywowaniu do działania, tworzeniu wizji przyszłości. Może przywieźć wspomnienia piękna, prowadzić do „szczytowego doświadczenia” oraz zwiększać kreatywność.

Czy to mi pomoże?

Jak w każdej terapii, tak i w psychoterapii muzycznej efekty w dużym stopniu zależą od zaangażowania klienta. Terapeuta pomaga klientowi w odnalezieniu jego właściwej drogi, lepszym zrozumieniu siebie, nauczeniu się radzenia z lękiem i trudnymi sytuacjami, ale również nabyciu umiejętności wyciszania się, relaksacji, zaangażowania wyobrażeń do otwierania nowych możliwości.
Psychoterapia muzyczna GIM jest skierowana przede wszystkim do:

• Ludzi zdrowych, poszukujących dróg kreatywnego rozwoju i rozwoju własnej kreatywności
• Osób cierpiących z powodu stresu, lęku lub depresji
• Poszukujących wsparcia i zrozumienia w czasie życiowych zmian
• Chcących poradzić sobie z przeżytą traumą, wykorzystywaniem, przemocą różnego rodzaju
• Szkolących się na psychoterapeutów lub arteterapeutów
• Terapeutów, jako część ich stałego rozwoju osobistego
• Artystów (muzyków, plastyków i artystów innych specjalności) chcących zgłębić własną kreatywność.

„Umawiając się na pierwszą wizytę nie wiedziałam czego mam się spodziewać. Nie miałam pojęcia, że muzyka może tak mocno na mnie działać. Ta terapia pomogła mi uporać się z bolesnymi przeżyciami z przeszłości, pokazała, że można żyć bez lęku i napięcia. Teraz inaczej patrzę na świat. Dziękuję.” Anna

Gdzie mogę poczytać na temat muzykoterapii?

Dla osób, które chcą dowiedzieć się więcej na temat muzykoterapii polecamy kilka książek, które pokazują czym jest i na czym polega muzykoterapia:

• Stachyra K. (red.) (2014), Podstawy muzykoterapii (wyd. II). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Stachyra K. (red.) (2012), Modele, metody i podejścia w muzykoterapii. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Stachyra K. (2009), Muzykoterapia i wizualizacja w rozwijaniu kompetencji emocjonalnych studentów pedagogiki. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Stachyra K. (2017), Metoda Wizualizacji Kierowanej z Muzyką (GIM) w kontekście terapeutycznym i edukacyjnym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Konieczna-Nowak L. (2013), Wprowadzenie do muzykoterapii. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
• Nordoff P., Robbins C. (2008), Terapia muzyką w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. Kraków: Wydawnictwo Impuls.